Γούρια και δώρα Χριστουγέννων: τα παλιά και τα νέα έθιμα
Όλοι μας (σχεδόν) γνωρίζουμε με λεπτομέρειες την Μεγαλύτερη και Ομορφότερη Ιστορία του Κόσμου. Πέρα όμως από τα Δώρα των Τριών Μάγων προς το Θείο Βρέφος, δύσκολα θα βρούμε άλλα στοιχεία για γούρια, ανταλλαγή δώρων, ρόδια, πέταλα, κρεμμύδες, χαρτιά και άλλα αγαπημένα έθιμα των σημερινών μας Χριστουγέννων. Τότε από πού τα βρήκαμε;
Δώρα Χριστουγέννων
Όταν οι Τρεις Μάγοι διέσχισαν τα εδάφη της Αυτοκρατορίας και όχι μόνο για να προσφέρουν σμύρνα, λιβάνι και χρυσό (που συμβόλιζαν θάνατο, θεότητα και βασιλεία), το ημερολόγιο έγραφε 25 Δεκεμβρίου 0 (ή -1 πΧ). Η προσφορά λοιπόν δώρων και μάλιστα συμβολικών ως γούρια και φυλακτά ή τάλισμαν, προϋπήρχε κατά πολύ της γέννησης του Χριστούλη μας.
Με γνωστότερη ίσως γιορτή που λάμβανε χώρα την ίδια περίοδο και προέβλεπε και ανταλλαγή δώρων, τα ρωμαϊκά Σατουρνάλια, προς τιμή του Σατούρνους (Κρόνος), που κρατούσε από 17-23 Δεκεμβρίου, ενώ στα έθιμα περιλαμβάνονταν η ανταλλαγή δώρων, οι θυσίες ζώων (και το ψήσιμό τους φυσικά), ο τζόγος και άλλα γνωστά μας χριστουγεννιάτικα έθιμα. Το γλέντι ξαναξεκίναγε στις 25 Δεκέμβρη με τα Βρουμάλια προς τιμήν του Ήλιου, όπου τη “νύφη” αυτή την φορά πλήρωνε το χοιρινό της οικογένειας! Δεν θα μπορούσε φυσικά από έναν τόσο χαρούμενο και οικογενειακό μήνα, να απουσιάζει η μεγαλύτερη και πιο χαρμόσυνη γιορτή του Χριστιανισμού.
Ρόδια, κρεμμύδες και γούρια
Το σπάσιμο του ροδιού που λαμβάνει συνήθως χώρα κατά την έλευση του νέου έτους, προέρχεται από την Αρχαία Ελλάδα, όπου έσπαγαν ένα ρόδι στο πάτωμα του νέου σπιτιού πριν το κατοικήσουν. Σε κάποιες περιοχές της χώρας φυλάνε ένα ρόδι από του Σταυρού (14 Σεπτέμβρη) και το βάζουν μαζί με τα εικονίσματα, για να το σπάσουν την Πρωτοχρονιά.
Η κρεμμύδα που λέγεται και και κρεμμυδόσκιλλα ή σκιλλοκρεμμύδα ή κουτσούπα ή ασκέλλα ή αρκόσκιλλα, θεωρούνταν από τους αρχαίους Έλληνες σύμβολο αναγέννησης και υγείας αλλά και όπλο κατά της βασκανίας. Από τότε και μέχρι σήμερα όλο και κάποιες κρεμμύδες βλέπεις να κρεμιούνται στις εξώπορτες ελληνικών σπιτιών την Πρωτοχρονιά.
Τα γούρια, τα μικροαντικείμενα δηλαδή με κάποια απεικόνιση ή συμβολισμό, ταυτίζονται πολλές φορές και με τα φυλακτά, αν και τα γούρια συμβολίζουν συνήθως μια επιθυμία μας για κάτι τυχερό που θα θέλαμε να συμβεί, ενώ τα φυλακτά υπάρχουν για να μας προστατέψουν από κάτι κακό.
Γι’ αυτό και τα γούρια έχουν συνήθως σχέδια χαρούμενα κι ελπιδορφόρα και δεν απεικονίζουν ακριβώς την επιθυμία μας, αλλά την περιγράφουν συμβολικά. Οι αρχαίοι Έλληνες κυρίως με λαγοπόδαρα και απήγανο, οι Ρωμαίοι και οι Βόρειοι λαοί με πέταλα και δαχτυλίδια, προσπαθούσαν να εξευμενίσουν τους Θεούς και την μοίρα που εκείνοι έλεγχαν.
Οι σύγχρονοι Έλληνες πάλι, γνωρίζοντας από τους αρχαίους την τέχνη της κοσμηματοποιίας αλλά και την σημασία των συμβολισμών και της μοίρας, έχουν τα τελευταία χρόνια τα δικά τους έθιμα. Περιμένουν να στολιστούν οι χριστουγεννιάτικες βιτρίνες και να περάσουν από τα μεγάλα κεντρικά κοσμηματοπωλεία για να δουν τα γούρια που σχεδίασαν στο Λαλαούνη, στην FaCad’oro, κ.α. και να τα χαρίσουν στους αγαπημένους τους για καλή τύχη τη νέα χρονιά!
Καλές Γιορτές και καλή τύχη λοιπόν για τη νέα χρονιά, με τα γούρια μας κι όποιο άλλο αρχαίο ή νέο έθιμο μας φέρνει χαμόγελο κι αισιοδοξία!
